Polska prapremiera opery „Aspern” Salvatore Sciarrino – jednego z najwybitniejszych współczesnych kompozytorów – odbędzie się 16 września na scenie STUDIO teatrgalerii. Utwór analizuje skomplikowane ludzkie relacje i ich późniejsze konsekwencje. Operę w wykonaniu muzyków Hashtag Ensemble i zaproszonych gości reżyseruje Pia Partum. W rolach głównych wystąpią Monika Niemczyk, Tomasz Nosinski i Halina Rasiakówna. Wydarzenie jest częścią programu towarzyszącego 66. Międzynarodowemu Festiwalowi Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”.
Inspiracją libretta stało się opowiadanie „Papiery Jeffrey’a Asperna” Henry’ego Jamesa. „Aspern” to sztuka o manipulacji, bezwzględności w dążeniu do upragnionego celu oraz poszukiwaniu miłości i bezbronności. Sciarrino opowiada w niej o okrutnej grze między ludźmi i o gorzkiej cenie, którą są gotowi zapłacić za swoje marzenia.
Salvatore Sciarrino to jeden z moich ulubionych kompozytorów. Sięgam po jego operę po raz kolejny. Wystawiliśmy już w Polsce „Luci mie traditrici” i „Superfluminę”. „Aspern” to kolejny utwór. Wyjątkowy. Obok śpiewaczki, występuje w nim trójka aktorów. W jednym dziele połączony jest teatr i opera. Dla mnie jako reżysera jest to fascynujące wyzwanie. Muzyka, pełna ciszy, niesłyszalnych niemal szumów tak typowych dla Sciarrino, nakłada się na teksty mówione symultanicznie i jednocześnie śpiewane – mówi Pia Partum, reżyserka.
Libretto jest niezwykle poetyckie. To swobodna impresja, której jedynie odległą bazą jest opowiadanie Henry’ego Jamesa. Teksty są rwane, fabuła podobnie, głos śpiewaczki przeplata się z tekstem mówionym – często celowo zagłuszanym przez orkiestrę. Myślę, że celem Sciarrino było oddanie atmosfery opowiadania jego muzyczną i mówioną formą. „Aspern” to rodzaj zbioru poszarpanych fleszy, które – to tu, to tam – rozjaśniają fragmenty tajemniczej historii. To, jak pisze sam kompozytor, „jedynie echa ech” – szereg luster, w których odbija się odległe w czasie wspomnienie. Staram się oddać to w mojej pracy – dodaje reżyserka.
Singspiel rozpisany na sopran, 6-osobowy zespół instrumentalny i 3 aktorów jest oryginalnym połączeniem opery i teatru dramatycznego, śpiewu i mowy. Wyrafinowane partie instrumentalne, tworzą muzyczną tkankę, w której cisza, szmery, szepty i eteryczne oddechy przeplatają się z tradycyjnymi pieśniami weneckich gondolierów.
Obok muzyków warszawskiej kooperatywy Hashtag Ensemble: Ani Karpowicz, Dominika Płocińskiego i Aleksandry Demowskiej-Madejskiej, polską premierę utworu wykonają: Joanna Freszel, Gośka Ipshording, Hubert Zemler i Małgorzata Hlawsa. Za muzyczną stronę przedsięwzięcia odpowiada dyrygentka Lilianna Krych.
„Aspern” to jedna z pierwszych oper Sciarrino. Widać jak kształtuje się w niej język zapisu brzmień, którymi kompozytor operuje w całej swojej twórczości. Jednak typowe dla niego elementy, takie jak łączenie awangardowych technik instrumentalnych i wokalnych z inspiracją wielką literaturą i muzyką dawną czy ogromna rola ciszy, są tu już wyraźnie obecne. Oprócz ukochanych przez Sciarrino fletów we wszystkich odmianach, ważną rolę odgrywa altówka oraz współcześnie traktowany klawesyn. Sciarrino jest jednym z niewielu kompozytorów XX wieku, którego muzyki nie sposób pomylić z żadną inną i która każe nam wstrzymać oddech i słuchać uważnie – opowiada Lilianna Krych, dyrygentka.
Organizatorem wydarzenia jest Warszawskie Towarzystwo Sceniczne. Mecenasem wydarzenia jest ORLEN. Partnerami wydarzenia są: STUDIO teatrgaleria, 66. Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej “Warszawska Jesień”, Dwójka – Program 2 Polskiego Radia, Przestrzeń Muzyki Współczesnej Hashtag Lab, Modern Opera Society i STOART.
Polską premierę „Aspern” dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego, w ramach programu „Muzyka”, realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca.